فاطمه شعبانی : شنیده­ایم: اتفاق است، ممکن است برای هرکس بیفتد! در عصبانیت یکی را هل بدهد و به یکباره تبدیل به یک قاتل بشود که تا ابد نداند چه خاکی برسرش بریزد! هرچی یادمان می ­آید بسیاری ازقتل‌ها در نزاع و به­ خاطر یک سهل انگاری  اتفاق می­افتاد تا اینکه ورق برمی­گردد؛در دنیایی که می­گویند هیچ کاری از هیچ­کسی بعید نیست- شاهد فرزندکشی کشی هستیم که نه از روی اتفاق بلکه با برنامه صورت می­گیرد و  پدر بعد از ارتکاب این عمل نه تنها شرمنده نیست بلکه سجده شکر به جا می‌آورد و مادر هم پای ثابت ماجراست! جامعه امروز درگیر چه مسائلی است که خروجی خشونتهای خانگی اش حوادث فجیعی چون قتل رومینا و بابک خرمدین است؟ با دکتر«  مجید ابهری» رفتارشناس و آسیب شناس اجتماعی؛ خشونتهای خانگی و قتلهای خانوادگی را بررسی کردیم.

افزایش خشونتهای خانگی

دکتر ابهری با اشاره به اینکه خشونت نتیجه مستقیم خشم نهفته است که عوارض آن به شکلهای مختلف بروز داده می­شود می­گوید:« تضادهای گفتاری، فحاشی و بد زبانی اولین مرحله خشونت و سپس درگیری­های فیزیکی و کتک­ کاری و در مرحله آخر قتل و گرفتن جان انسان از نتایج مستقیم خشونت است که در قبال ضعف و فقدان مدیریت رفتار وکنترل هیجانهای رفتاری به وجود می ­آید. گاهی برای پارک کردن خودرو یک دعوای لفظی به کتک­کاری و در نهایت به مرگ یکی از طرفین ختم می­شود. با مراجعه به پزشکی قانونی می­توان افراد زیادی را که قربانی خشونت هستند مشاهده کرد. در خانه هم وقتی زن و شوهر ضعف مدیریت گفتگو با همدیگر را دارند درگیری لفظی به فحاشی و کتک کاری کشیده می­شود. قتلهای خانوادگی و فامیلی از عوارض مستقیم خشونت و پرخاشگری است. در سال گذشته قتل روبینا به دست پدرش یا قتل پسر جوان به دست اقوام و جدیدترینش قتل بابک خرم دین به دست پدر ومادرش متاسفانه نشانه­هایی از افزایش خشونت­های خانگی در ایران است.»

مدیریت هیجان

به گفته این رفتار شناس فشارهای سیاسی، اجتماعی، اقتصادی، گرانی و تورم از دلایل اصلی بروز خشم نهفته در افراد است. ما در جامعه ای زندگی می­کنیم که اخبار هیجان آمیز  و تلخ از هر طرف ما را محاصره کرده­اند. بالارفتن  قیمت دلار و سکه ربطی به اکثریت شهروندان ندارد اما باعث تنش عصبی آنها می­شود. موضوع بورس و نظایر آن باعث می­گردد که هیجانات رفتاری در جامعه به مرز اخطار و بالاتر برسد. انتشار و پخش اخبار دلخراش از کشت و کشتار در کشورهای دیگر و همچین عدم بیان دلایل و آسیب شناسی نکردن این گونه حوادث باعث می­شود که اخبار به صورت عریان و تلخ به گوش جامعه برسد و باعث بالابردن درجه خشونت ­شود. از سوی دیگر  متاسفانه نه در خانه، نه در مدرسه و نه در جامعه به ما آموخته نمی­شود که چگونه خشم خود را کنترل و هیجانهای رفتاری خود را مدیریت کنیم.

حکم قضایی

  دکتر ابهری اینطور ادامه می­دهد:« من از ابتدای وقوع حادثه تلخ بابک خرم­دین، به بررسی، کالبد شکافی و پیگیری اخبار مربوطه پرداختم. به محل زندگی آنها رفتم و از همسایه ها و اطرافیان سوالهایی در مورد رفتار آنها کردم. همگی متفق القول گواهی به درون گرایی، آرام بودن و سکوت خانوادگی این خانواده خصوصا بابک می­دادند. دانشجویان بابک به خوبی از وی یاد می­کردند طوریکه می­گفتندحتی صدای او در کلاس بلند نمی­شد؛ پس چرا اینگونه می­شود؟ پدر و مادری که تنها تکیه­ گاه عاطفی  فرزندان هستند به چه جایگاهی نزول می­کنند که به این شکل دلخراش فرزند دلبندشان به قتل می­رسانند؟ و در یک بهانه­ جویی غیر قابل قبول مشکلات اخلاقی فرزند خود را دلیل این کار اعلام می­کنند.!! مگر کشور نظام قضایی و قانون ندارد؟ اگر قرار باشد هرکس خود قاضی و مجری قانون باشد سنگ روی سنگ بند نمی­شود. البته قضیه خانواده خرمدین خیلی فراتر از اینهاست و نیاز به کالبدشکافی و رفتارشناسی دارد. چون مشخص شده فرزندکشی منحصر به بابک نبوده و دختر و دامادشان را هم به بهانه واهی اعتیاد به قتل رسانده ­اند. حتی اگر آنها درصدی هم انحراف اخلاقی داشته اند مگر پدرو مادرش در جایگاه خداوند و قاضی قرار گرفته اند که بدون دادگاه مجازات می­کنند؟ دستگاه قضایی ایران باید برای این گونه موارد قواعد و ضوابطی بیندیشد تا از این نوع خشونت­های فجیع خانگی جلوگیری شود.

ولی دم!

برخی از منتقدان دلیل افزایش خشونت­های خانگی را ضعف و خلا قانون می­دانند مثلا وقتی پدری دخترش را می­کشد و قصاص نمی­شود به تکرار این­گونه حوادث دامن می­زند. دکتر ابهری تاکید می­کند:« اگر چنین اصلی در اسلام پیش بینی شده برای مواقعی است که دیگران فرزند کسی را بکشند. در این موارد صاحب خون و ولی حقوقی پدر و مادر است که می­تواند خون­خواهی کند. اگر در قانون این اصل پیش بینی شده است دلیل نمی­شود که هرکسی به هر بهانه واهی، فرزند خودش را بکشد و از مجازات معاف شود!!. اساسا طبق قوانین جزایی و کیفری در اسلام این گونه افراد مجازات می­شوند. اگر از سلامت عقلی برخوردار باشند همانند افراد دیگر با آنها برخورد می­شود. بنابراین این­گونه رفتارهای جنون آمیز نباید بهانه حمله به دیانت مقدس اسلام قرار گیرد.»

نقش رسانه

این آسیب شناس اجتماعی اظهار می­کند:« بیان و انتشار عریان این­گونه اخبار و حوادث تلخ بدون کالبد شکافی وسبب شناسی علاوه بر گسترش خشونت در جامعه به زشتی زدایی و قبح شکنی از نزاع ها و قتلهای خانوادگی می­شود. همچنین انتشار جزئیات کامل این حوادث همچون انتشار فیلم حمل جنازه در آسانسور باعث می­شود کسانی که زمینه افسردگی و اضطراب دارند، با دیدن این اخبار و تصاویر به اضطرابشان دامن زده شود. اگرچه وظیفه رسانه ها تنویر افکار عمومی است اما لازم است اصحاب رسانه در خصوص انعکاس اخبار آسیبهای اجتماعی از قبیل خودکشی، فرزندکشی و ... آموزش ببینند. رسانه ها در اجرای رسالت تاریخی خود بایددر کنار بیان اخبار به کالبد شکافی و آسیب شناسی این گونه حوادث پرداخته و دلایل علمی آن را برای جامعه بیان کنند.» دکتر ابهری در پایان می­گوید:« ایجاد و افزایش نشاط اجتماعی می­تواند راهکارهای اساسی برای پایین کشیدن فتیله خشونت خانگی و اجتماعی و در نتیجه کاهش این­گونه حوادث دلخراش باشد.»